Viêm họng và viêm amidan là những bệnh lý đường hô hấp trên rất thường gặp ở cả trẻ em và người lớn, đặc biệt vào thời điểm giao mùa. Nhiều cha mẹ thường nhầm lẫn hai tình trạng này, dẫn đến điều trị chưa đúng cách hoặc bỏ qua dấu hiệu cảnh báo biến chứng nguy hiểm. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết, khoa học và dễ hiểu nhất về viêm họng, viêm amidan, giúp phụ huynh nhận biết sớm và chăm sóc con đúng cách.
Xem thêm: Bé Ăn Bị Ói: Nguyên nhân, dấu hiệu & cách xử lý triệt để cho bé
1. Viêm họng và viêm amidan là gì?
• Viêm họng: là tình trạng niêm mạc họng bị viêm, sưng đỏ, có thể kèm theo đau rát, nuốt vướng và ho. Bệnh có thể do vi rút, vi khuẩn hoặc yếu tố kích thích từ môi trường (khói bụi, lạnh, hóa chất).
• Viêm amidan: xảy ra khi hai khối amidan ở thành sau họng bị viêm nhiễm. Amidan có vai trò như "hàng rào miễn dịch", nhưng khi bị viêm, chúng sưng to, đỏ và gây đau đớn, khó nuốt.
������ Có thể nói, viêm amidan là một dạng viêm họng đặc thù, khi ổ viêm tập trung tại amidan.
2. Nguyên nhân gây viêm họng, viêm amidan
Có nhiều yếu tố dẫn đến bệnh, phổ biến nhất gồm:
2.1. Tác nhân gây bệnh
• Vi rút: chiếm tới 70–80% trường hợp (cúm, adenovirus, rhinovirus...).
• Vi khuẩn: thường gặp là liên cầu khuẩn tan huyết β nhóm A (Streptococcus pyogenes), dễ gây biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị đúng.
2.2. Yếu tố môi trường
• Thời tiết thay đổi đột ngột, đặc biệt khi chuyển mùa.
• Môi trường ô nhiễm, khói bụi, thuốc lá, điều hòa lạnh.
2.3. Sức đề kháng yếu: Trẻ em, người cao tuổi, người có bệnh mạn tính (hen, viêm xoang, đái tháo đường) dễ mắc bệnh hơn.
2.4. Thói quen sinh hoạt
• Uống nước lạnh, ăn đồ cay nóng, vệ sinh răng miệng kém.
• Nói to, la hét nhiều gây tổn thương niêm mạc họng.
3. Triệu chứng viêm họng và viêm amidan
3.1. Triệu chứng viêm họng thường gặp:
• Đau rát họng, đặc biệt khi nuốt.
• Họng đỏ, có thể xuất hiện hạt nhỏ hoặc mảng trắng.
• Ho khan hoặc ho có đờm.
• Sốt nhẹ, mệt mỏi, khàn giọng.
3.2. Triệu chứng viêm amidan:
• Đau họng dữ dội, nuốt vướng.
• Amidan sưng đỏ, đôi khi có mủ trắng hoặc vàng.
• Sốt cao, có thể kèm theo hạch cổ sưng đau.
• Hơi thở hôi, nói giọng “ngậm hạt thị”.
������ Điểm phân biệt chính: viêm amidan có dấu hiệu sưng, viêm trực tiếp tại amidan, thường rõ rệt hơn so với viêm họng thông thường.
4. Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời
Nếu cha mẹ chủ quan, viêm họng, viêm amidan có thể dẫn đến:
• Áp-xe quanh amidan: gây sưng to, đau nhiều, khó nuốt, khó thở.
• Viêm tai giữa, viêm xoang: do vi khuẩn lan rộng.
• Thấp tim, viêm cầu thận cấp: biến chứng do liên cầu khuẩn nhóm A gây ra.
• Mãn tính: viêm họng, viêm amidan tái phát nhiều lần trong năm, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống, học tập và công việc.
5. Chẩn đoán viêm họng, viêm amidan
Bác sĩ sẽ dựa vào:
• Khám lâm sàng: quan sát họng, amidan, hạch cổ.
• Xét nghiệm: test nhanh liên cầu khuẩn, cấy họng để xác định nguyên nhân.
������ Việc phân biệt viêm do vi rút hay vi khuẩn rất quan trọng, giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, tránh lạm dụng kháng sinh.
6. Cách điều trị viêm họng, viêm amidan
6.1. Nguyên tắc chung
• Điều trị tùy nguyên nhân.
• Giảm triệu chứng, nâng cao sức đề kháng.
• Ngăn ngừa biến chứng.
6.2. Điều trị cụ thể
1. Viêm họng, viêm amidan do vi rút
• Không cần kháng sinh.
• Chủ yếu điều trị triệu chứng: hạ sốt (paracetamol), súc họng nước muối, uống nhiều nước, nghỉ ngơi.
2. Do vi khuẩn (đặc biệt liên cầu khuẩn)
• Bắt buộc dùng kháng sinh theo chỉ định bác sĩ (penicillin, amoxicillin...).
• Kết hợp thuốc giảm đau, hạ sốt, súc miệng sát khuẩn.
3. Viêm amidan tái phát nhiều lần hoặc gây biến chứng: Có thể chỉ định cắt amidan khi:
• Tái phát ≥ 5–6 lần/năm.
• Gây ngưng thở khi ngủ.
• Gây biến chứng tại chỗ hoặc toàn thân.
7. Chăm sóc và phòng ngừa tại nhà
• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt vùng cổ, ngực khi trời lạnh.
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ: đánh răng 2 lần/ngày, súc miệng nước muối loãng.
• Chế độ ăn uống hợp lý: tránh đồ lạnh, cay nóng, tăng cường rau xanh, trái cây giàu vitamin C.
• Uống nhiều nước ấm, tránh nước đá, cà phê, rượu bia.
• Tăng cường miễn dịch: ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn.
• Tránh môi trường khói bụi, thuốc lá, hạn chế tiếp xúc với người đang bị cảm cúm.
8. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?
Cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có các dấu hiệu:
• Sốt cao > 38,5°C không hạ sau khi dùng thuốc.
• Khó thở, khó nuốt, nói ngọng bất thường.
• Đau họng dữ dội, không ăn uống được.
• Xuất hiện mủ nhiều ở amidan, hạch cổ sưng đau.
• Tái phát nhiều lần trong năm.
9. Kết luận
Viêm họng, viêm amidan là bệnh lý hô hấp thường gặp, nhưng không nên xem nhẹ. Nhận biết sớm triệu chứng, điều trị đúng nguyên nhân và chăm sóc đúng cách sẽ giúp trẻ mau khỏi bệnh, tránh biến chứng nguy hiểm. Cha mẹ cần theo dõi sát và đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường.

Bài viết khác cùng Box :