Giá điện từ lâu đã trở thành một trong những chủ đề được bàn luận nhiều nhất trên các diễn đàn kinh tế, kỹ thuật và cả đời sống thường ngày. Khi nhắc đến giá điện sản xuất, không chỉ các doanh nghiệp quan tâm mà ngay cả người dân cũng muốn hiểu rõ, bởi giá thành sản xuất điện ảnh hưởng trực tiếp đến hóa đơn tiêu dùng và sự phát triển của nền kinh tế. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau trao đổi về khái niệm giá điện sản xuất, những yếu tố tác động, cũng như thực trạng biến động giá trong những năm gần đây.

Giá điện sản xuất là gì và được hình thành như thế nào?

Trước hết, cần phân biệt giữa giá điện sản xuất và giá bán lẻ điện sinh hoạt. Giá điện sản xuất chính là mức giá cơ sở mà các nhà máy điện chào bán khi phát điện vào lưới. Giá này thường được tính theo đơn vị kWh và đã bao gồm nhiều chi phí liên quan:


  • Chi phí nhiên liệu: than, dầu, khí đốt, hoặc đầu tư ban đầu cho năng lượng tái tạo như điện mặt trời, gió.
  • Chi phí vận hành & bảo dưỡng: đảm bảo máy móc, tua-bin, hệ thống truyền tải luôn hoạt động ổn định.
  • Chi phí khấu hao thiết bị: khoản tiền phân bổ dần từ chi phí đầu tư xây dựng nhà máy điện.
  • Chi phí nhân công: lương, phụ cấp cho đội ngũ kỹ sư, công nhân kỹ thuật.
  • Thuế & các khoản phí liên quan: theo quy định của Nhà nước.



Điểm đặc biệt của cơ chế hiện nay là giá điện sản xuất được quyết định qua đấu giá cạnh tranh. Nghĩa là các nhà máy sẽ chào giá, ai có mức giá thấp hơn thì ưu tiên phát điện trước. Điều này giúp thị trường minh bạch hơn, hạn chế tình trạng độc quyền, đồng thời khuyến khích các nhà máy tìm cách tối ưu chi phí để có giá cạnh tranh.

Tuy nhiên, trên thực tế, giá điện sản xuất không cố định. Nó thay đổi theo từng thời điểm, từng loại hình sản xuất (nhiệt điện, thủy điện, năng lượng tái tạo) và cả cung – cầu của thị trường.

Những yếu tố ảnh hưởng đến giá điện sản xuất

Khi bàn về giá điện, nhiều người thường nghĩ đơn giản chỉ do “EVN tăng giá” hay “nhiên liệu khan hiếm”. Nhưng nếu phân tích kỹ, có ít nhất 4 nhóm yếu tố then chốt quyết định:


Chi phí nhiên liệu

Đây là thành phần quan trọng nhất, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cấu thành giá điện. Khi giá than, dầu mỏ, khí tự nhiên trên thế giới biến động, giá điện sản xuất lập tức chịu ảnh hưởng.

Ví dụ, năm 2020 giá than nhập khẩu tăng hơn 7% đã khiến nhiều nhà máy nhiệt điện phải điều chỉnh chi phí, kéo theo giá điện tăng.

Ngược lại, khi năng lượng tái tạo phát triển mạnh (như điện gió, mặt trời), chi phí nhiên liệu giảm đi đáng kể, nhưng lại phát sinh chi phí đầu tư ban đầu cao.

Chi phí vận hành và bảo dưỡng

Một nhà máy điện có thể hoạt động liên tục hàng chục năm. Tuy nhiên, chi phí bảo dưỡng, thay thế linh kiện, lương nhân viên… tăng đều mỗi năm. Theo báo cáo của Tổng công ty Điện lực miền Nam, chỉ riêng chi phí bảo dưỡng đã tăng khoảng 5% so với năm trước, góp phần đẩy giá điện sản xuất lên.

Chi phí khấu hao thiết bị

Đầu tư xây dựng một nhà máy điện cần vốn cực lớn, có thể lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Khoản đầu tư này được phân bổ dần trong suốt vòng đời dự án (20–30 năm). Nếu tuổi thọ nhà máy kéo dài, chi phí khấu hao giảm, từ đó giá điện sản xuất cũng có xu hướng hạ. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào chính sách khấu hao mà Bộ Công Thương quy định, nhằm đảm bảo tính minh bạch.

Chi phí nhân công

Mặc dù tỷ trọng không quá lớn so với nhiên liệu hay khấu hao, nhưng đây vẫn là yếu tố không thể bỏ qua. Tại Việt Nam, chi phí nhân công trong sản xuất điện đã tăng trung bình 6% mỗi năm do mức lương cơ bản tăng và yêu cầu kỹ thuật cao hơn trong ngành năng lượng.

Giá điện sản xuất: Thực trạng và dự báo


Thực trạng gần đây

Theo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), giá điện sản xuất hiện dao động từ 1.242 – 1.858 đồng/kWh, tùy khu vực và thời điểm. Mức giá này được áp dụng chung cho cả ba miền Bắc – Trung – Nam.

Tuy nhiên, giá bán lẻ điện cho người tiêu dùng lại cao hơn, bởi nó bao gồm thêm chi phí truyền tải, phân phối, quản lý vận hành và lợi nhuận định mức.

Ví dụ:

Năm 2020, giá điện sinh hoạt trung bình vào khoảng 1.864 đồng/kWh.

Năm 2023, do chi phí nhiên liệu tăng, giá điện bình quân đã được dự báo tăng thêm 8–10%.

Tác động đến đời sống và doanh nghiệp

Đối với doanh nghiệp sản xuất: giá điện chiếm tỷ trọng lớn trong chi phí vận hành. Khi giá điện tăng, chi phí sản xuất cũng tăng theo, kéo giá hàng hóa trên thị trường cao hơn.

Đối với người dân: hóa đơn tiền điện tăng khiến gánh nặng chi tiêu hàng tháng lớn hơn, đặc biệt trong bối cảnh thu nhập chưa cải thiện nhiều.

Dự báo trong tương lai

Theo Bộ Công Thương, giá điện sản xuất sẽ còn biến động do:

  • Xu hướng chuyển đổi năng lượng sạch, ưu tiên điện gió, điện mặt trời.
  • Giá nhiên liệu hóa thạch trên thế giới ngày càng khó lường.
  • Chi phí vận hành hệ thống điện tăng khi nhu cầu tiêu thụ điện tại Việt Nam tăng bình quân 9–10%/năm.



Nhiều chuyên gia dự báo đến năm 2030, giá điện sản xuất khó có thể giữ ở mức thấp như hiện nay. Tuy nhiên, sự tham gia mạnh mẽ của năng lượng tái tạo có thể giúp giảm phụ thuộc vào than, dầu, từ đó giữ giá ở mức ổn định hơn.

Công ty TNHH TTTT Global
Địa chỉ: Landmark 4, Vinhomes Central Park, 720A Điện Biên Phủ, P.Thạnh Mỹ Tây, TP.HCM, Việt Nam
Website: https://ttttglobal.com
Email: info@ttttglobal.com
Điện thoại: 0286 2728334

Bài viết khác cùng Box :